Honderd jaar geleden werd de ENKA-fabriek geopend in Ede. Om daarbij stil te staan, ontwikkelde Arno Setz in samenwerking met softwareontwikkelaar Roland Smeenk een video-installatie in de ENKA schoorsteen.

De basis van de video-installatie is de korte film ‘Draadloos’, een onderdeel van de Edese familiefilm ‘Blijven, komen en gaan’. ,,Een muzikant loopt langs de restanten van de oude fabriek en vindt een ENKA viscosedraad. Hij krijgt dan flashbacks over hoe het er vroeger in de fabriek aan toeging”, legt Arno Setz uit.

Het publiek in de schoorsteen ervaart dit door middel van beelden van de leden van het ENKA Mannenkoor, die voetje voor voetje door de fabriek schuifelen, en muziek. ,,Ik heb vooral het voortdurend denderende geluid uit de fabriek benadrukt. De vele ‘Enkanezen’ die ik heb gesproken, konden zich dat nog levendig voor de geest halen.”

Roland Smeenk zorgt ervoor dat het geluid en beeld in de schoorsteen van alle kanten te horen en te zien is. ,,Het is een heel sfeervol filmproject. Het publiek krijgt het gevoel dat de verhalen in de muren zitten en het gebouw weer tot leven komt.” Dat Ede stilstaat bij de komst van de ENKA-fabriek honderd jaar geleden, vindt Setz niet meer dan terecht. ,,Ede was een boerendorpje met een paar duizend inwoners toen ENKA zich hier vestigde. Eerst kwamen de werknemers uit Limburg en Friesland, later uit Italië, Spanje en Marokko. 

Zo bracht de ENKA-fabriek de hele wereld naar een gereformeerd Veluws dorpje.” Daarnaast kon het personeel onder meer gebruik maken van een theater, zwembad en tal van verenigingen. ,,In een tijd dat er nog amper sociale voorzieningen waren, werden de werknemers van wieg tot graf door ENKA verzorgd.”

,,Ik hoop dat het publiek iets voelt van de bijzondere geschiedenis van ENKA. Wie die begrijpt, voelt zich ook meer met Ede verbonden.”